Rezerwat został utworzony na mocy Zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Kielcach z dnia 24 lutego 2025 r. Jego celem jest zachowanie powierzchniowych, współcześnie rozwijających się form krasowych w obrębie wapieni górnojurajskich, w ekosystemie leśnym podlegającym spontanicznym procesom, w tym w szczególności renaturalizacyjnym.

Powierzchnia rezerwatu wynosi 121,07 ha. Rezerwat zlokalizowany jest na terenie leśnictw Klepacze i Zawały.

Rezerwat leży w głębi dużego kompleksu leśnego Puszczy Iłżeckiej. Wzięcie pod ochronę tego terenu wiąże się, głównie z występującymi tutaj formami krasowymi, tak zwanego krasu zakrytego, czyli skał wapiennych leżących pod kilkumetrową pokrywą osadów piaszczystych. Zachodzące w głębi zjawiska krasowe (powolne rozpuszczanie skał wapiennych) są widoczne w postaci zapadlisk, lejów i lokalnych nierówności terenu, które od dawna były określane mianem Zapadnich Dołów. W obszarze zjawiska występuje ponor tj. miejsce gdzie wody powierzchniowe doprowadzane okresowym ciekiem, giną w kanałach krasowych, zasilając wody podziemne. Znajduje się tu pomnik przyrody – dąb szypułkowy „Maciek” (około 400 lat). Na terenie objętym ochroną rezerwatową spotkać można zespoły leśne wyżynnego jodłowego boru mieszanego Abietetum polonicum, grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum oraz kontynentalnego boru mieszanego Querco roboris-Pinetum, podzespołu z jodłą. Zespoły roślinne są zbudowane przez charakterystyczne dla nich gatunki roślin, wśród których spotykane są gatunki rzadkie oraz chronione.

Z terenem tym związana jest legenda:

… w 1370r. ziemię sandomierską złupiły wojska litewskie pod wodzą książąt Olgierda i Kiejstuta. Legenda głosi, że gdy wojska litewskie po złupieniu klasztoru na Świętym Krzyżu wracały tzw. traktem brodzkim w kierunku przeprawy przez Wisłę, wóz wiozący skradzione relikwie Krzyża Świętego, utknął w uroczysku zwanym dziś Zapadnie Doły. Nie można go było poruszyć, zaczęły się nieszczęścia. Dopiero, gdy Litwini zdecydowali się zwrócić relikwie skończyły się ich wszelkie niepowodzenia.*

*Jan Długosz, Kroniki sławnego Królestwa Polskiego… Księga X, 1370-1405 (za „Brody – przeprawa przez wieki zarys dziejów gminy”)